در ادامه مطلب هنر غارنشینی :
به دلیل اینکه بیشترین ابزار مورد استفاده انسان در این عصر از سنگ بوده است، این دوران را عصر سنگ می نامیم.
این دوران خود به سه دوره تقسیم بندی می شود:
دوران کهن سنگی( دیرینه سنگی) : به سه دوره متقدم، میانه و متاخر تقسیم میشود که از حدود سه میلیون سال پیش تا حدود بیست هزار سال پیش تخمین زده شده که این اعداد در منابع مختلف، متفاوت است.
دوران میان سنگی : بین بیست هزار تا هشت هزار سال قبل از میلاد و دوران نوسنگی، بین یازده هزار تا شش هزارسال ق.م متغیر است.
در مبحث قبلی با عنوان نقاشی درون غار ها کمی به هنر دوران دیرینه سنگی پرداختیم، که انسان با کشف غار ها و پناه بردن به آن، در برابر عوامل طبیعی از خود محافظت می کند و در همان دوران انسان با کشف آتش تحولی در زندگی خود ایجاد کرد.
با کشف آتش انسان بر تاریکی پیرزو می شود و در برابر سرما و تاریکی از خود محافظت می کند، او اکنون می تواند به غیر از گوشت از خوراکی های دیگر استفاده کند و سپس بعد از آن، گل را بپزد و به فن ذوب فلزات دست پیدا کند. همانقدر که آتش برای انسان ها مقدس بود، حیوانات از آن می ترسیدند و به این ترتیب توانستند از خود محافظت کنند.
میان عصر صیادان و دوران کشاورزان، (دوره دیرینه سنگی و نوسنگی)، عصری انتقالی قرار دارد که به آن دوران میان سنگی می گوییم.
ذوب شدن بخچال های طبیعی و در نتیجه افزایش دمای زمین، انسان های نخستین را از غار ها بیرون کشید و شرایط را برای گذار تدریجی به جامعه های کشاورزی دوره ی نوسنگی(عصر حجرجدید) فراهم آورد. این دوره به لحاظ هنری به مراتب از دوره ی پارینه سنگی کم حاصل تر بوده است. در واقع هنرمند عصر میان سنگی، بر خلاف نقاشان دوران دیرینه سنگی، که می کوشند تا عالم واقع را از نو مصور سازند، بیشتر نقاشی برپایه خطوط و خلاصه کردن اشکال و آهنگ موزون حرکت تکیه می کند. در این نقاشی ها دیگر حیوانات، در مرکز توجه قرار ندارند بلکه انسان با تصویر نیمرخ، لاغر و کشیده در مرکز جلب توجه می کند. شاید بتوان گفت حال، انسان خودش و حضورش را درک کرده است و همه چیز حاکی از آن است که هنرمند از این پس موضوع اندیشه خود را شخص خود و موقعیتش در عالم را قرار می دهد. انسان این عصر از راه نخجیر زیست می کرد و سلاح های شکار او از شاخ حیوانات و استخوان ساخته می شد.
دردوران پس از میان سنگی عصر کشاورزی آغاز می شود. می توان گفت که، در دوران پیشرفت بشریت، دو انقلاب عظیم اتفاق افتاده که یکی از آنها مربوط به عصر نوسنگی است و انسان، در آن انقلاب، از مرحله شکار به مرحله کشاورزی وارد شده؛ انقلاب دیگر مربوط به دوره های جدیدتر و انتقال از مرحله کشاورزی به مرحله صنعت است؛ و از تمام انقلاب هایی که برای بشر رخ داده است این دو انقلاب از همه مهم تر است.
هنگامی که انسان توانست فارغ از محدودیت غار ها زندگی جدیدی را شروع کند، دانه ها و سبزی های وحشی را در پهنه ای گسترده به نشو و نما گذاشتند و گونه های جانوران را یکی پس از دیگری اهلی کردند و اینگونه بود که ازمصرف به تولید کردن رسیدند. با وجود اینکه هنوز بیشتر سلاح ها از سنگ و چوب و استخوان حیوانات بود، اما در برخی از مناطق انسان به تدریج شیوه گداختن برخی فلزات را کشف کرد و سفالینه ها که اغلب به نقوش مزین بودند کم کم جایگزین ظروف چوبی و سنگی شدند و در این دوره بافندگی بسیار پیشرفت کرد و با وجود اینکه انسان هنوزشکارچی بود اما حیوان وحشی، تنها منبع انسان نبود.
در این دوره سکونت گاه های پایدارتری بوجود آمد ومعماری به تدریج پدیدار و انسان یکجا نشین شد نخستین بناها بیشتر با مصالح ناپایداری چون الوار، جگن و بوریا ساخته می شدند.
این مطلب ادامه دارد…
گردآورنده: مونا جولا